Koollaag

[Paul Tummers]

De meesten van ons kennen/herkennen het wel;
De ene pijp kun je roken en roken zonder dat er zich een noemenswaardige koollaag afzet in de kop, de andere, met dezelfde tabak gerookt groeit dicht en moet regelmatig onderhanden genomen worden om te voorkomen dat de koollaag te dik wordt.
De ene pijp kun je bij de kop blijven vasthouden, de andere met een zelfs dikkere wand wordt onaangenaam warm.
Wie weet hoe dit komt, geen quizzvraag, ik heb mezelf al vaak deze vraag gesteld en weet er absoluut geen antwoord op.

[Immler]

Aangezien de kool ontstaat door verbranding denk ik dat verschillende tabakken met verschillende temperaturen branden.
Droog/minder droog, flake of los, saus/ongesausd etc etc.

Natuurlijk speelt het soort hout van de ketel ook een rol.

[Paul Tummers]

Aangezien de kool ontstaat door verbranding denk ik dat verschillende tabakken met verschillende temperaturen branden.
Droog/minder droog, flake of los, saus/ongesausd etc etc.

Natuurlijk speelt het soort hout van de ketel ook een rol.

Dat zal inderdaad zo zijn, ik bedoel echter dat dit fenomeen voorkomt bij verschillende pijpen, gerookt met zezelfde tabak onder nagenoeg gelijke omstandigheden.

[robvoorburg]

Het warm worden van de kop, zelfs bij een pijp met een dikkere wand kan verband houden
met een niet juist geboord rookkanaal of een rookkanaal dat te weinig diameter heeft, of
een combinatie van beiden.

Daarnaast is de nerf van belang deze bepaald in welke mate de kop de warmte die bij
de verbranding van tabak ontstaat kwijt kan.
(gek genoeg heeft bruyere geen jaarringen)

Bedenk dat 2 identieke pijpen geheel verschillend zijn en over andere rookkwaliteiten
zullen beschikken.

Zelf heb ik met 2 merken uiterst goede ervaringen. De pijpmaker heeft naast de aandacht
om een fraaie pijp te maken die eveneens technisch goed is ook veel aandacht besteed
aan de voorbehandelingen die bruyere moet ondergaan. (koken in water of olie en drogen)
Verder kan de aandacht die besteed wordt aan de afwerking van de kop ook van invloed
zijn op de rookkwaliteiten van de pijp.

Over de aanwas van een koollaag heb ik met de pijpen die ik rook geen klagen.

[Japa]

Ik weet hier geen antwoord op maar heb wel een gerelateerde vraag: ik heb onlangs een van mijn pijpen eens gronding ontdaan van veel rotzooi, nadat er zich een hele dikke koollaag had gevormd. Daarna waren de rookbeurten uit die pijp een stuk minder aangenaam, hoewel het na verloop van tijd wel weer genormaliseerd is.
Hoe kan het dat de smaak zoveel minder werd hierdoor? Ben ik wellicht iets te grondig geweest met het wegkrabben van koolstof? Ik had trouwens het idee dat er nog wel een acceptabel laagje inzat...

[Massis]

Vergeet niet dat er ook een ENORM onderscheid in bruyere is.
Geen twee blokjes zijn hetzelfde.

Sommige stukken bruyere zijn steenhard om te bewerken, anderen dan weer zacht als boter bij wijze van spreken.
Bovendien zijn ook niet alle stukken even goed gedroogd.
Verder kan ook het uitkoken verschillen waardoor er in sommige stukken misschien nog wat sappen en harsen achterblijven.
Tot slot loopt ook in elk stukje de nerf van het hout weer net dat beetje anders en zitten er in het hout altijd wel ergens nog wat holtes en gaatjes die je langs de buitenzijde niet ziet.

De combinatie van al deze feiten kan volstaan om 2 identieke pijpen (zelfde fabrikant, zelfde model, liefst wel een ander jaar vanwege grotere kans op een andere batch hout) toch verschillend te doen roken.

Zo zie je bijvoorbeeld bij de écht grote pijpmakers dat ze bij het uitkiezen van het hout er ook steeds aan ruiken. Daar kan je enorm veel info uit halen (vochtigheid, goed uitgekookt, type hout).

[Paul Tummers]

Maar hoe zit het dan met de koollaag?
Ik kan me voorstellen dat door de verschillen in het hout en eventueel de behandeling een andere temperatuur van de kop ontstaat, echter als ik dezelfde tabak rook dan zou er toch ook een min of meer gelijke koollaag moeten ontstaan; de koollaag bestaat toch niet alleen maar uit verbrand hout maar bouwt zich op als afzetting van de verbrandingsprodukten van de tabak?

[Massis]

de koollaag bestaat zelfs helemaal niet uit verbrand hout, maar zoals je aangaf puur uit koolaanslag en resten van verbrande tabak.

Maar verschillende blokken bruyere gaan anders roken, waardoor de tabak dus ook anders verkoold. Bovendien hechten die resten niet even goed op elke blok bruyere.

Een warmere kop die minder vocht opneemt gaat een hele andere koollaag ontwikkelen dan een kop die de warmte goed afvoert en ook het vocht goed absorbeert (waardoor de binnenzijde van de kop veel droger blijft).
Welke van de 2 dat het beste gaat doen kan ik je niet met zekerheid zeggen, maar verschil gaat er zijn.

En uiteraard zorgt deze verschillende opbouw in koollaag zelf ook weer voor de nodige verschillen in rookkwaliteiten van een pijp.

[Nekker]

Zelf heb ik met 2 merken uiterst goede ervaringen.

Ik ben benieuwd welke merken dat zijn, Rob. Aangezien jou ervaringen al tientallen jaren ver gaan... Ik gok dat het ene merk Dunhill/Parker is? Maar het andere kan ik niet meteen raden!?

[janneman]

Ik sluit me om te beginnen aan bij wat Massis al schreef; het ene stuk bruyere hout is het andere niet. De verschillen komen onderandere door verschillen in de hoeveelheid 'kiezel' -mineralen in de celwand van de houtcellen- in het hout. Buyere heeft over het algemeen genomen al een hoger kiezel-aandeel dan veel andere houtsoorten, maar dan nog is dat bij het ene stuk hout veel meer dan bij het andere. De nerf van het hout zou hiermee te maken kunnen hebben, maar ik ben nooit ergens een duidelijk onderzoek tegengekomen dat bijvoorbeeld laat zien dat fijne nerven meer kiezel bevatten dan grovere nerven (of omgekeerd).

Daarnaast klopt ook wat Robvoorburg schrijft; zaken als boring en vorm kunnen een enorm verschil maken. Qua boring en hout behandeling noemt Rob al een paar voorbeelden, maar denk bijvoorbeeld ook aan een cylindervormige kop tegenover een naar onder toe smaller wordende kop. De tweede heeft de neiging om tijdens het roken sneller te gaan branden. Prima voor pijprokers die gaande de rit langzamer gaan roken, maar een vurige zaak voor hen die stug doordampen.

Over wat de koollaag is verschillen de meningen. Sommigen zijn van mening dat de koollaag uitsluitend door tabak gevormd wordt, anderen -waaronder ik- denken dat er ook wel degelijk hout van de kop bij betrokken is. Ik denk dat we het vaak over twee verschillende dingen hebben.

Tabak laat een koollaag achter, dat gaat ook vrij snel, en die koollaag groeit ook duidelijk de pijp in; de inhoud van de ketel wordt snel kleiner. Deze koollaag is redelijk kwetsbaar, er kunnen gemakkelijk stukjes uit breken. Adviezen om tijdens het inroken as door de kop te rammelen en zo hebben met het snel vormen van deze koollaag te maken.

Maar onder die tabakskoollaag zit een heel andere koollaag, veel harder maar ook veel dunner. Als er stukjes uit de koollaag breken zie je al dat je niet meteen tegen 'blank hout' aankijkt, er is nog altijd iets van een koollaag over. De overgang is moeilijk te zien, maar als je een pijp gaat ruimen voel je het verschil duidelijk; eerst laat zich de koollaag snel en soepel wegschaven, maar dan ineens knerpt de ruimer, en zit je op iets dat bijna als steen aanvoelt. Dat is wat mij betreft de echte koollaag.
Deze koollaag ontstaat veel langzamer; vaak door echt 100 keer roken of meer. Het 'inroken' is niet meer dan een begin maken met deze koollaag. Dat bij deze koollaag ook hout betrokken is merk je vooral in die gevallen waarin het fout gaat; als er een gat in de pijp brand is op die plek toch echt het hout opgebrand.
Truc is dat ik de tabakskoollaag in feite nadelig vindt voor de vorming van de hardere koollaag. Vandaar dat ik die laag van tabakskool een beetje probeer te voorkomen (zie hieronder).

@ Japa: Aangaande de smaak van een pijp na het ruimen; ja, je haalt inderdaad iets van de smaak weg. Het is ook één van de redenen waarom mijn pijpen er nooit als nieuw uitzien. Ik poets pijpen in feite zo weinig mogelijk. Pas als de smaak me laat weten dat het tijd is komt de alcohol tevoorschijn en komt er eventueel een ruimer aan te pas. Normaal gaat er wel even een droge pijpenrager in de steel, en veeg ik de kop even uit met een oude sok na elke keer roken (hetgeen in feite de opbouw van de tabaks-koollaag nogal afremt). Heel af en toe gebruik ik een doekje -waar nog wat was-resten van de laatste keer pijpen schoonmaken op zitten- om een pijp even wat op te wrijven.

[robvoorburg]

Ik doelde op Winsløw en l'Anatra pijpen Nekker. Niet eerder rookte
ik een merk dat zo snel op goede smaak is en steeds beter wordt
naarmate je ze langer rookt.

[Pitoe [*RIP*]]

als de koollaag bij het inroken onregelmatig is?
Ik bedoel niet volledig egaal maar een putje vormt, alsof er en stukje afgebrokkelt is. Betekent dit dat het inroken niet goed gebeurt en dat ik dan nog langer en trager het inrookproces moet aanhouden?
Ik ben bang dat dit gaat uitdraaien op het inbranden van m'n nieuwe winslow. Er was reeds een laagje inrookpasta aanwezig zodat ik in principe niet hoefde in te roken. Toch rook ik altijd mijn nieuwe pijpen in, ongeacht inrookpasta of niet. Dit heb ik nog nooit gemerkt bij de rest van m'n aankopen.
Misschien wat paranoia van mijn kant

[Winslow Collector]

@Pitoe: helaas zou dit inderdaad aan niet correct inroken kunnen liggen. Maar niet getreurd, er is nog geen man overboord. Wat je kunt proberen is voorzichtig de koollaag zó ver verwijderen, totdat je in de gehele ketel weer een egale laag hebt. En dan weer netjes en volgens de "regels der kunst" inroken en weer de koollaag opbouwen.

Het verwijderen van de koollaag kan op verschillende manieren. Ik weet niet of je hier een goed gereedschap voor hebt, maar ik kan je een setje pipe-reamers aanraden dat bestaat uit een kunststof handgreepje (T-vorm), waar je 4 verschillende diameters "freesjes" in kunt zetten, zie voor een plaatje onderstaande link naar Dan Tobacco. Altijd met het kleinste freesje beginnen dat nét de koollaag raakt en dan de diameter voor een steeds grotere verwisselen totdat je een egale laag hebt.

Doe dit ontkolen, welk gereedschap je ook gebruikt, altijd voorzichtig en met beleid. Pas op dat je niet in het hout van de ketel komt. en probeer goed recht te boren/schrapen, zodat de koollaag rondom even dik blijft/wordt.

Succes.

http://www.danpipe.de/Pfeifen-Zigarren- ... 16547.html

[Mus]

Ik heb het al eens meegemaakt dat er een "putje" in de koollaag ontstond. Ik heb de koollaag zo ver geruimd dat het putje niet meer zichtbaar was en de pijp vervolgens opnieuw ingerookt.

Bij gebrek aan een pijpenruimer kom je overigens met een simpel schuurpapiertje al een heel eind.

[Paul Tummers]

Ik heb het al eens meegemaakt dat er een "putje" in de koollaag ontstond. Ik heb de koollaag zo ver geruimd dat het putje niet meer zichtbaar was en de pijp vervolgens opnieuw ingerookt.

Bij gebrek aan een pijpenruimer kom je overigens met een simpel schuurpapiertje al een heel eind.

Bij een goede pijp gebruik ik niets anders als een stukje grof schuurpapier en een halfrond stukje hout; het profiel van de tabaksketel is bij iedere pijp anders en op deze manier kan ik me daar beter aan aanpassen vooral bij pijpen met een zich naar onderen verjongende ketel.

[Paul Tummers]

Ik doelde op Winsløw en l'Anatra pijpen Nekker. Niet eerder rookte
ik een merk dat zo snel op goede smaak is en steeds beter wordt
naarmate je ze langer rookt.

Heb je al eens een Radice geprobeerd, Rob?

[robvoorburg]

Nee Paul, nooit gerookt, maar je hebt wel mijn nieuwsgierigheid
gewekt.

[Paul Tummers]

Nee Paul, nooit gerookt, maar je hebt wel mijn nieuwsgierigheid
gewekt.

Google eens Radice pipes, kun je je een voorstelling maken.

[robvoorburg]

Die zien er goed uit Paul en vriendelijke prijzen.

[Paul Tummers]

Die zien er goed uit Paul en vriendelijke prijzen.

Ik heb er een aantal en geen enkele slechte of mindere erbij, maar het is mijn schuld, we zijn off-topic.

[Pitoe [*RIP*]]

@Pitoe: helaas zou dit inderdaad aan niet correct inroken kunnen liggen. Maar niet getreurd, er is nog geen man overboord. Wat je kunt proberen is voorzichtig de koollaag zó ver verwijderen, totdat je in de gehele ketel weer een egale laag hebt. En dan weer netjes en volgens de "regels der kunst" inroken en weer de koollaag opbouwen.

Het verwijderen van de koollaag kan op verschillende manieren. Ik weet niet of je hier een goed gereedschap voor hebt, maar ik kan je een setje pipe-reamers aanraden dat bestaat uit een kunststof handgreepje (T-vorm), waar je 4 verschillende diameters "freesjes" in kunt zetten, zie voor een plaatje onderstaande link naar Dan Tobacco. Altijd met het kleinste freesje beginnen dat nét de koollaag raakt en dan de diameter voor een steeds grotere verwisselen totdat je een egale laag hebt.

Doe dit ontkolen, welk gereedschap je ook gebruikt, altijd voorzichtig en met beleid. Pas op dat je niet in het hout van de ketel komt. en probeer goed recht te boren/schrapen, zodat de koollaag rondom even dik blijft/wordt.

Succes.

http://www.danpipe.de/Pfeifen-Zigarren- ... 16547.html

Bij nadere inspectie was dit helemaal niet de koollaag van m'n ingerrookt pijpje.
Daarvoor was de koollaag nog te jong en daardoor ook veel dunner dan het putje waarvoor ik het hield.
Het lijkt me eerder de inrookpasta dat weggeschilferd is door overijverig gebruik van pijperagers. Wat ik wil zeggen: het putje ligt in het verlengde van de boring. als ik er een pijperager insteek dan komt het uit aan het putje.
Ik merk geen houtkleur . Misschien het putje voorzichtig toe smeren met een ietsiepietsie hittebestendig voegmiddel (voor raampjes vast te zetten van open haard enzo zie : http://www.soudal.com/soudalweb/product ... =47&ID=495).
Of gewoon afblijven?

[Winslow Collector]

Misschien het putje voorzichtig toe smeren met een ietsiepietsie hittebestendig voegmiddel (voor raampjes vast te zetten van open haard enzo zie : http://www.soudal.com/soudalweb/product ... =47&ID=495).
Of gewoon afblijven?

Hmmmm. Ik zou proberen het putje netjes in te roken. Heb geen ervaring met zulke voegmiddelen, maar vrees dat ze vol chemicaliën zitten. En of dat dan ook erg is, kan ik je niet vertellen.
Dus zou ik zelf de veilige methode kiezen: inroken.

[Pitoe [*RIP*]]

Ok, zal ik doen.
Bedankt voor jouw input!

[antonius]

gewoon rustig verder roken paul,,komt van zelf goed,is gewoon een insluiting van zand geweest en kan geen kwaad.
heb het zelf ook wel eens en geen schade ondervonden door gewoon en vooral rustig door roken.


gr antonius

[Arclaud]

Heren, Dames,

De laatste dagen is mij iets beginnen opvallen aan de koollaag van enkele van mijn pijpen. Ik merk op dat er hier en daar kleine 'verdikkingen' zitten. Ze lijken op stukjes donkerbruine, bijna zwarte, tabak van een tweetal millimeter doorsnede en ze zijn echt niet dik. Wat me zorgen baart is dat ze aan de koollaag kleven/vastzitten. Ik probeer ze af en toe zachtjes weg te peuteren met het uiteinde van een rager of met het lepeltje van het pijpgereedschap, maar dit maakt dan weer kleine krasjes in de prille koollaag.

Ik weet niet of dit fenomeen normaal is en of dit negatieve gevolgen heeft voor het welzijn van mijn pijpen. Laat staan dat ik weet wat de oorzaak hiervan is.
Ik beul mijn pijpen zeker niet af en rook ze volgens mij op een normale manier. Tabak stoppen tot ik lichte weerstand voel, aansteken, tampen en weer aansteken tot het geheel brandt. Tijdens het roken tamp ik aan wanneer de trek wat te licht wordt en na het roken ga ik met een oude sok door de kop om de asresten te verwijderen.

Wie, oh wie, heeft raad?

[Ribbon]

Mijn advies: lekker laten zitten die stukjes en vooral niet teveel peuteren.
Een koollaag hoeft in mijn opinie geen glad en egaal oppervlak te hebben; dit lijkt me zelfs ondoenlijk. Het gaat er denk ik meer om dat de koollaag min of meer gelijkmatig doorloopt tot onderin de ketel. Als het roken er geen hinder van ondervindt, lekker laten zitten.

[Paul Tummers]

Mijn advies: lekker laten zitten die stukjes en vooral niet teveel peuteren.
Een koollaag hoeft in mijn opinie geen glad en egaal oppervlak te hebben; dit lijkt me zelfs ondoenlijk. Het gaat er denk ik meer om dat de koollaag min of meer gelijkmatig doorloopt tot onderin de ketel. Als het roken er geen hinder van ondervindt, lekker laten zitten.

+1!

Wat ik echter nog steeds niet snap is dat de ene pijp heel langzaam een keiharde koollaag opbouwt, de andere regelmatig geruimd moet worden omdat deze relatief snel een zachtere koollaag opbouwt- alles met dezelfde tabak.

[janneman]

Ik heb de 'zachte koollaag' altijd voor een gevolg van tabak gehouden, en die krijg je minder of niet naarmate je een pijp na het roken meer schoonmaakt. De harde koollaag lijkt me eerder van het hout afkomstig, en dat is waar ik normaal op mik (vandaar mijn pijp na afloop leegvegen met een sok).
Dit is overigens alleen maar een idee, ik heb niet zo heel veel om dat mee te onderbouwen, behalve wat beperkte ervaring in mijn eigen omgeving. Ik heb in mijn eigen pijpen altijd alleen maar die harde koollaag, een vriend van me die zijn pijpen doorgaans alleen voorzichtig leegschud heeft een veel zachtere koollaag in zijn pijpen.

[Paul Tummers]

Ik gebruik geen sok of zo om mijn pijp na het roken leeg te vegen, haal altijd eerst een rager een paar keer door de steel tot net in de kop, zonder de koollaag aan de zijde tegenover het trekgat te raken en vouw deze rager dan in een U-vorm en maak daarmee de kop verder schoon. Ik doe dit met al mijn pijpen precies zo en toch nog dit enorme verschil in opbouw van de koollaag. Het is ook niet afhankelijk van het merk pijp of het model, heb bijv. 2 Sasieni pot's die exact hetzelfde zijn qua model en afmetingen, alleen is de ene glad, een 4-dot Moorgate en de andere een sandblast Sandhurst, de Sandhurst zet nauwelijks kool aan, de Moorgate heeft een snelle koolopbouw van sponzige kool, beiden worden met de zelfde tabak op de zelfde wijze gerookt en behandeld. Ik blijf het vreemd vinden.

[robvoorburg]

Zo kan het gebeuren dat een pijp waar je steeds naar tevredenheid uit
rookte het plots laat afweten, het smaakt niet meer.
Het overkwam me vorige week met een L 'Anatra.

Volgens mij drie oorzaken:

de pijp is enige malen te kort achter elkaar gerookt;
er ligt een griepje op de loer;
er zit teveel koolaanwas in de kop.

Het laatste bleek het geval. Sinds decennia gebruik ik de pipe reamer in
combinatie met het driekantige pijprokers mes van Savinelli.
Ik draai de pipe reamer aan tot ik de weerstand van de koollaag voel.
(in de regel laat ik het onderste gedeelte ongemoeid)
Dan draai ik het ding met zachte hand steeds iets aan, haal het eruit,
laat de koolresten in de asbak verdwijnen en kijk kritisch of het
voldoende was.
Steeds laat ik een (op het gevoel) kleine millimeter aan kool zitten.
Soms moet de koollaag plaatselijk nog iets bijgewerkt worden, het
Savinelli mes biedt dan uitkomst.

En de pijp rookt weer als nooit tevoren.